Transkranijalni dopler – dopler krvnih sudova glave

Transkranijalni dopler (TCD) je neinvazivni dijagnostički alat koji se koristi za merenje brzine protoka krvi u arterijama i venama mozga. To je vrsta Dopler ultrazvuka koji koristi visokofrekventne zvučne talase za stvaranje slika uzoraka krvotoka u mozgu i predstavlja dopler krvnih sudova glave. Ovaj dijagnostički alat se najčešće koristi u neurologiji sa ciljem otkrivanja i preventivnog delovanja, kao i praćenja napretka lečenja i efikasnosti lekova koji se primenjuju u tom procesu.

Pregled transkranijalnim doplerom je bezbedna, bezbolna i neinvazivna procedura koja se može koristiti za dijagnostikovanje niza zdravstvenih stanja koja utiču na mozak, kao što su moždani udar, aneurizme, arteriovenske malformacije i tumori mozga. Takođe se može koristiti za praćenje protoka krvi kod pacijenata koji su pretrpeli moždani udar, ili za praćenje efikasnosti lečenja kod pacijenata sa stanjima kao što je bolest srpastih ćelija.

Jedan od primarnih razloga zašto se koristi dopler krvnih sudova je otkrivanje i praćenje moždanog udara. Upravo iz tog razloga, ovaj medicinski alat je posebno koristan u dijagnostici ishemijskog moždanog udara, koji se javlja kada ugrušak blokira protok krvi u mozgu. Merenjem brzine protoka krvi u zahvaćenim arterijama, brzo i efikasno se može odrediti obim blokade i obezbediti pravovremeno lečenje pre nego što dođe do trajnog oštećenja mozga.

Pregled uz pomoć transkranijalnog doplera je efikasan i u proceni cerebralnog krvotoka kod pacijenata sa različitim medicinskim stanjima, uključujući anemiju srpastih ćelija, cerebralni vazospazam i tumore mozga. Praćenjem promena u brzini protoka krvi tokom vremena, mogu se identifikovati potencijalni problemi i primeniti adekvatne terapije lečenja.

Dopler krvnih sudova glave je efikasan i u praćenju napretka lečenja različitih zdravstvenih stanja. Na primer, uz pomoć primene transkranijalnog doplera može se proceniti efikasnost lekova koji se koriste, na primer, za lečenje vazospazma nakon subarahnoidnog krvarenja. Praćenjem promena u brzini protoka krvi tokom vremena, može se utvrditi da li lekovi poboljšavaju protok krvi i sprečavaju dalje oštećenje.

Ultrazvučna dijagnostika - Sprovođenje pregleda uz pomoć transkranijalnog doplera podrazumeva tri faze:

1. Priprema za pregled

Pre procedure, važno je da obavestite svog lekara o svim lekovima koje uzimate, jer neki lekovi mogu uticati na protok krvi i uticati na kvalitet i tačnost dobijenih rezultata. Od pacijenata se takođe može tražiti da nekoliko sati pre pregleda ne jedu, a u zavisnosti od razloga zbog koga se pristupa pregledu krvnih sudova glave.

2. Izvođenje procedure pregleda

Tokom izvođenja procedure doplera krvnih sudova glave, pacijent leži na stolu ili sedi na stolici, dok tehničar postavlja mali ručni uređaj, koji se zove ultrazvučna sonda, na delove u blizini očiju – obe slepoočnice, a zatim i na oba oka i potiljačni deo glave. Tehničar nanosi gel na određene predele glave kako bi pomogao da sonda ostvari bolji kontakt sa kožom a zatim pomera sondu na različite lokacije kože glave kako bi se dobile slike protoka krvi u različitim arterijama i venama.

Transduktor emituje visokofrekventne zvučne talase koji se odbijaju od krvnih sudova u mozgu, stvarajući slike obrazaca protoka krvi. Na taj način, dobijaju se slike krvnih sudova u mozgu koje pokazuju promene u brzini krvotoka, a u zavisnosti od situacije, mogu uticati na blokadu ili sužavanje krvnih sudova.

Procedura transkarnijalnog doplera obično traje od 30 do 60 minuta, u zavisnosti od razloga zbog koga se sprovodi. Pacijentima se savetuje da mirno leže i izbegavaju razgovor ili kretanje tokom procedure, jer kretanje može uticati na protok krvi i ometati rezultate.

3. Nakon pregleda

Nakon pregleda transkranijalnim doplerom, pacijenti se mogu odmah vratiti svojim normalnim aktivnostima. Ne postoje posebna uputstva ili ograničenja nakon procedure. Rezultate dobijene na izvršenog pregleda doplerom će pregledati neurolog, koji će na osnovu toga postaviti dijagnozu i pratiti način na koji terapija utiče na identifikovano stanje.

Rezultate dobijene ovim pregledom tumači radiolog ili neurolog. Ipak, na kvalitet dobijenih rezultata mogu uticati i brojne fiziološke varijable. Najrobusnije od ovih varijabli su starost, pol, hematokrit, viskozitet, ugljen – dioksid, temperatura, krvni pritisak i mentalna ili motorička aktivnost. Zbog toga je važno da pacijenti prilikom izvođenja pregleda budu u stanju mirovanja i da ne govore.

Brzine protoka krvi u bazalnim arterijama mozga opadaju u proseku za 0,3 do 0,5% godišnje kod osoba između 20 i 70 godina starosti. U praksi se pokazalo da žene imaju veće brzine protoka od muškaraca (starosti od 20 do 60 godina) a ova razlika se objašnjava nižim hematokritom kod žena u premenopauzi.

Transkranijalni dopler je bezbedna i neinvanzivna procedura koja gotovo da nema rizika. Nema izlaganja zračenju, a procedura je bezbolna i ne zahteva nikakve igle ili rezove. Međutim, treba imati u vidu da ova vrsta pregleda nije pogodna za sve pacijente, posebno za one sa određenim zdravstvenim stanjima ili koji nisu u stanju da mirno leže duži vremenski period.

Ipak, prednosti pregleda doplerom krvnih sudova glave su brojne. Ovaj način pregleda pruža vredne informacije o protoku krvi u arterijama i venama mozga, pomažući lekarima da dijagnostikuju i prate niz zdravstvenih stanja koja utiču na mozak. Primarni razlog zbog koga se vrši primena ovog pregleda jeste poboljšanje zdravlja i kvaliteta života pacijenata. Otkrivanjem i praćenjem zdravstvenih stanja koja utiču na mozak, lekari mogu da obezbede blagovremeno lečenje i spreče dugotrajna oštećenja.